نویسنده: کسری فرناق، کارشناس ارشد انرژی‌های تجدیدپذیر 
زمان مطالعه: ۵ دقیقه
در این مقاله قصد داریم تا با بخشی از دلایل رشد برق خورشیدی (نیروگاه های خورشیدی) در بخش خانگی آشنا شویم. سوالی که پیش می آید؛ این است که چرا در دهه اخیر تمایل مردم جهان به نیروگاه های فتوولتاییک خانگی بیشتر شده است. در ادامه از سه منظر، مزایای اقتصادی نیروگاه خورشیدی خانگی را بررسی خواهیم کرد:
- پایدارسازی قیمت انرژی
- نیروگاه خورشیدی خانگی باعث ارزش افزوده در بازار مسکن شده است
- کسب درآمد از سامانه خورشیدی فتوولتاییک با استفاده از قرارداد خرید تضمینی برق (PPA)
برای سالیان زیادی پس از اینکه پنل‌های خورشیدی فتوولتاییک تجاری در دسترس عموم قرار گرفت؛ قشر محدودی بودند که می‌توانستند از آن بهره‌مند شوند. ثروتمندان یا دوستداران محیط زیستی که تمایل زیادی به صرف هزینه در این مقوله داشتند. رفته رفته مزیت های بارز استفاده از پنل‌های خورشیدی فتوولتاییک برای دولتمردان و عموم مردم آشکار شد. بحران نفتی سال ۱۹۷۰، تعهد به معاهدههای جهانی همچون پیماننامه سازمان ملل در چارچوب تغییر اقلیم (UFCCC) و موافقتنامههای پاریس و کیوتو مواردی بود که حضور پررنگ انرژی‌های تجدیدپذیر را در سبد انرژی کشورها ضروری می‌کرد.
به‌همین منظور سیاست‌گذاری‌های انرژی کشورها به سمتی متمایل شد که سهم انرژی‌های پاک را در زنجیره انرژی کشور بیشتر نماید. حمایت‌های دولتی، مشوق‌های مالیاتی و تخفیف‌های ویژه باعث شد تا انرژی خورشیدی به بخش بزرگی از سرمایه‌گذاری‌های مردمی وارد گردد. اما شرایط در کمتر از یک دهه اخیر تغییر کرد ! باید گفت که خیلی بهتر شد. قیمت پنل‌های خورشیدی در بازار جهانی در طی چند سال به یک‌چهارم قیمت اولیه خود رسید. این در حالی است که مشوق‌های دولتی در ایران بیشتر شد. البته این افزایش مشوق‌های حمایتی بیشتر به‌دلیل تغییر نرخ ارز و تورم حاصله انجام‌شد تا بتوان از این طریق، نصب و احداث نیروگاههای خورشیدی را مقرون به‌صرفه کرد. در شکل زیر، روند تغییر قیمت انواع فناوری‌های مختلف پنل خورشیدی طی سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ قابل مشاهده است.
شکل ۱- روند تغییر قیمت جهانی انواع فناوری های پنل فتوولتاییک (مرجع: IRENA)
این کاهش قیمت در بسیاری از نقاط دنیا با واقعی‌سازی قیمت برق و افزایش آن همراه بوده‌است. پس بهترین محرک برای جذب به این سامانه‌ها فراهم شدهاست.
پایدارسازی قیمت انرژی
تمام کشورهای دنیا با محدودیت انرژی روبه‌رو هستند. بنابراین افزایش قیمت انرژی در سراسر دنیا یک امر طبیعی است. حال در یک کشور کمتر و در یک کشور با سرعت بیشتری انجام می‌شود. برای نمونه در سی سال اخیر در ایالت کالیفرنیا قیمت انرژی به‌ازای هر کیلووات‌ساعت، ۶.۷ درصد افزایش داشته است. همانطور که احتمالاً می‌دانید؛ شرکت‌های هواپیمایی ایالات متحده آمریکا پس از افزایش قیمت سوخت در اوایل هزاره جدید در حفظ سودآوری خود مشکل داشتند. بسیاری ورشکسته شدند و تعدادی نیز برای حفظ بقای خود به ناچار باهم ادغام گردیدند. شرکت هواپیمایی SouthWest تنها کمپانی بود که ککش نگزید و مدام سود بالای خود را گزارش می کرد. می دانید چرا؟
آنها با پیش خرید سوخت از سال ها قبل، قیمت خوبی را برای خود قفل کرده بودند.خورشید که مجانی است؛ خرید و نصب پنل خورشیدی هم مثل پیش‌خرید کردن برق تا ۲۵ سال آینده است. پس سعی کنید تا شما هم مثل شرکت‌های هواپیمایی ورشکسته ایالات نباشید.
ارزشمندتر شدن خانه‌هایی که مجهز به برق خورشیدی است
داشتن تجهیزات خورشیدی در ساختمان باعث افزایش قیمت آن خواهد شد. حداقل در اروپا و آمریکا که این گونه است. سوال پیش می‌آید که این افزایش تا چقدر است؟ طبق مقاله‌ای که در Appraisal Journal چاپ شد؛ فرض کنیم که شما یک خانه در ایالت پنسیلوانیا دارید، و یک سامانه خورشیدی فتوولتاییک بر روی آن نصب نموده‌اید. این مجموعه در سال، ۱۰۰۰ دلار در قبض برق شما صرفه‌جویی خواهد کرد و این بدین معناست که قیمت خانه شما ۱۵ تا ۲۰ هزار دلار افزایش خواهد داشت. تجربه کشورهای غربی نشان داده است که خانه‌های مجهز به سیستم خورشیدی زودتر از دیگر خانه‌ها به فروش می‌رسد.
البته در کشور ما، باتوجه به اینکه مدت زمان کوتاهی از عمر سامانه‌های فتوولتاییک خانگی می‌گذرد؛ مطالعه چنین مواردی زود و کمی دشوار است. اما می‌توان قیمت اولیه نیروگاه خورشیدی خانگی یا درصدی از کسب درآمد حاصل از قرارداد خرید تضمینی برق آن را به قیمت خانه افزود. برای مثال، یک سامانه نوعی خانگی که ظرفیت آن ۵ کیلووات است را درنظر بگیرید. قیمت این سامانه در حال حاضر (فروردین سال ۱۳۹۹) در حدود ۵۰ میلیون تومان است. این نیروگاه برق خورشیدی، در اقلیم شهر تهران سالانه چیزی در حدود ۱۰ میلیون تومان سودآوری دارد. بنابراین به‌طور تقریبی در طی ۲۰ سال قرارداد خرید تضمینی برق (PPA) در حدود ۲۰۰ میلیون تومان عایدی صاحب نیروگاه می‌شود. البته این محاسبات سرانگشتی بوده و پارامترهای بسیاری در این مورد دخیل هستند. علاوه‌براین، باتوجه به نفوذ کمرنگ تجدیدپذیرها در سبد انرژی کشور، انتظار برای بهبود و ارتقای سیاست‌های تشویقی در این عرصه تا سالیان آتی می‌رود. اما همانطور که محاسبه شد؛ قیمت خانه‌ای که مجهز به سیستم سولار (خورشیدی) ۵ کیلوواتی در شهر تهران است بایستی در حدود ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان، افزایش قیمت داشته باشد.
خرید تضمینی برق از نیروگاههای خورشیدی
مشوق‌های مالی بسیاری در سراسر دنیا برای رشد نیروگاههای تجدیدپذیر به ویژه نیروگاههای خورشیدی (نیروگاههای سولار) درنظر گرفته شده است که می‌توان به حمایت‌های مالیاتی و تخصیص بودجه، وام و دیگر تسهیلات مالی جهت راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی اشاره کرد. همچنین بسیاری از دولت‌ها برای جذب سرمایه مردمی و خصوصی‌سازی صنعت برق، به خرید تضمینی برق این نیروگاه ها روی آورده‌اند. در این روش، برق تولیدی از نیروگاه برق خورشیدی شما به‌ازای تزریق آن به شبکه برق با تعرفه خرید تضمینی (FiT) از شما خریداری می‌شود. بدین سبب، پس از چند سال، علاوه‌بر جبران هزینه خرید و نصب سامانه خورشیدی، درآمد مازادی نیز به صاحب نیروگاه تعلق می‌گیرد. ناگفته نماند که این مشوق‌ها در بسیاری از کشورها پس از اینکه دولت به اهداف مقرر خود رسید و به‌بسیاری از افراد برای نصب سامانه خورشیدی خصوصی کمک کرد؛ رفته‌رفته کاهش پیدا میکند. مثلاً در کشور آلمان، خرید تضمینی برق چند سال است که ملغی شدهاست. همچنین در کشور آمریکا نیز تا ۲۶۲ روز آینده (امروز ۲۵ فروردین سال ۱۳۹۹) اعتبار ۲۶ درصدی مالیات خورشیدی به پایان می رسد.
درست است که در کشور ایران، سهم تجدیدپذیرها بعد از گذشت دو برنامه توسعه، تنها به حدود یک درصد ظرفیت نیروگاهی کشور رسیده‌است و “ممکن” است حمایت‌های دولت تا چند سال آینده وجود داسته باشد؛ اما باید قبل از اینکه قیمت حامل‌های انرژی مانند سوخت و برق به مقدار واقعی خود برسند و نیروگاه خورشیدی خانگی به‌نوبه خود مقرون‌به‌صرفه گردد؛ دست به‌کارشد. منتظر کمتر شدن قیمت تجهیزات خورشیدی نباشید چراکه طبق نمودارها، قیمت‌ها پایدار شده‌اند و مرحله بعدی افت قیمت آنها تنها در تغییر فناوری آنها مشاهده خواهد شد. این اتفاق ممکن است زمانی روی می‌دهد که قیمت برق افزایش پیدا کرده و یا دیگر خبری از مشوق‌های دولتی نیست. پس شما هم به جمع صاحبان نیروگاههای خورشیدی خانگی بپیوندید و از مزایای آن بهره‌مند شوید.
نظر شما را درمورد جنبه‌های اقتصادی نیروگاههای خورشیدی چیست؟ در انتهای همین صفحه دیدگاه خود را ثبت نمایید.
– منبع: برداشتی آزاد از “آغاز فروتنانه کتاب مقدس خورشیدی”
دیدگاهتان را بنویسید